Eerste en enige microtonale piano naar Nederland gehaald

Toen Robbert Westera in Duitsland de microtoon-piano hoorde, stond één ding vast: Dit instrument moet naar Nederland komen.

Een ovationeel applaus na een concert voor bijna honderd pianostemmers,maar ook applaus van duizenden concertbezoekers was het gevolg. Willemien Weerman schreef er een goed artikel over.

Tonen op de vierkante centimeter

Door Willemien Weerman

Microtonale muziek is nieuw voor Nederland. Dankzij een samenwerking tussen pianist Maarten van Veen en pianobouwer Robbert Westera klinkt deze muziek straks ook vanaf Nederlandse podia.
De piano onderscheidt zich uiterlijk niet van de andere die op de eerste verdieping bij de Winterswijkse pianohandel Westera staan opgesteld. Een glanzende, zwart gelakte piano. Wie er achter plaatsneemt en een riedeltje ten beste wil geven, raakt in verwarring. De piano brengt niet het verwachte geluid voort.

Een uitgerekte toonladder
Opnieuw proberen haalt niets uit. Goed luisteren als er een toonladder wordt gespeeld wel. Het is niet een gewone, maar een 'uitgerekte' toonladder. Dat wil zeggen dat er tussen twee opeenvolgende tonen nog heel veel andere tonen, microtonen, te horen zijn. Het klinkt als pianospelen op de vierkante centimeter.
Het heeft niets weg van pianomuziek, eerder kan een associatie worden gelegd met oosterse sitarklanken.

Microtonale muziek is niet nieuw. Een voorbeeld ervan is de gamelan uit Indonesië en
xylofoonmuziek uit Afrika. Ook in India en Turkije wordt veel microtonale muziek gemaakt.
Het Westen heeft geen traditie in microtonale muziek, ook al kan deze atonale muziek gemakkelijk
met synthesizers worden voortgebracht.

Heel anders dan Bach en Liszt
"Het ligt voor westerlingen die opgegroeid zijn met Bach en Liszt heel anders in het gehoor en geeft een heel ander gevoel", zegt de Aaltense pianist Maarten van Veen. "Conservatoriumstudenten krijgen de theorie wel mee maar kunnen nooit op een microtoonpiano spelen, omdat ze in Nederland gewoon niet te vinden zijn."

Van Veen heeft er nu wel de beschikking over, geleend van de Duitse pianobouwer Sauter. "Het is de enige in Nederland. Ik geloof dat er wereldwijd zo'n 86 te vinden zijn."

Van Veen, professioneel pianist en onder andere actief bij het Doelenensemble in Rotterdam en
Nieuw Sinfonietta in Amsterdam, vindt het een voorrecht dat hij de kans krijgt op het instrument
te spelen. Dankzij Robbert Westera, die naast zijn Winterswijkse pianohandel ook bouwer is en
stemmer van piano's in onder andere Wenen.

Via contacten met de pianobouwer heeft hij voor onbepaalde tijd de beschikking over het
instrument waar Van Veen nu driftig op studeert.

Eerste concert in Oeding
Het eerste concert wordt tijdens de jaarvergadering van pianospecalisten en -technici op 25 april in het Duitse Oeding gegeven. Maar Westera en Van Veen willen met de microtoonpiano het land in om concerten te geven. "Zodat het een grotere bekendheid krijgt", aldus Van Veen. "Toen ik er zelf voor het eerst achter zat, dacht ik: 'Mijn leven is te kort'. Er is zoveel mee te doen. Het is een nieuwe klankervaring en geeft een heel ander gevoel dan spelen achter een gewone piano. Eigenlijk is het een nieuw instrument."

Nieuwe compositie voor microtoon-piano
Van Veen heeft zich door het instrument laten inspireren tot het componeren van een werk voor twee piano's: een normale en de microtoonpiano. Hij zal beiden tegelijkertijd bespelen. "Ik begin met gewone tonen en laat dit steeds meer los zodat de microtonale piano helemaal tot zijn recht komt en het publiek steeds meer atonale klanken te horen krijgt."

Actuele toevoeging door Robbert Westera:

Microtonaal Instituut, Amsterdam
Sinds 2010 is het Microtonaal instituut in Amsterdam, ook bekend als hetHuygens-Fokker instituut, via ons in het exclusieve bezit gekomen van een Sauter Microtoon piano.
U kunt hier nu, naast het 31-toons Fokker orgel, ook de enige Microtoon piano ter wereld in een concertzaal horen. Bijvoorbeeld door het bijwonen van een concert.