Intoneren van een piano of vleugel

Ooit voerde ik een servicebeurt door aan een door ons geleverde nieuwe Bösendorfer vleugel, model 2.00m. De eigenaresse vroeg mij toen of ik ook ging intoneren en wat dat precies inhoudt: "gaatjes prikken in de hamers?”
Wat ik haar in het kort heb uitgelegd leek mij een aardige beknopte uitleg over hoe wij intoneren beschouwen en zouden moeten omschrijven.

Allereerst het begrip "intoneren”.

In het kort wordt hiermee vergroting en optimalisatie van het klank dynamisch bereik bedoeld.
Je kunt beter nuanceren en het optimale uit jezelf en het instrument halen.

"Gaatjes prikken?”
Dit is binnen de werkzaamheden van het intoneren niet uitgesloten.
Maar nog minder geldt "gaatjes prikken” als basis van het intoneren.

Om de mooiste klanken uit een piano, maar vooral uit een vleugel te kunnen halen moet allereerst de klank perfect vorm gegeven kunnen worden. Hiervoor worden eerst alle bepalende factoren in perfecte staat terug gebracht:

• Akoestisch klank lichaam: Denk aan de snaren, de kammen en de zangbodem.
• Mechaniek: Alle mechanische onderdelen dienen optimaal en gelijkwaardig te functioneren. Dus stroeve asjes laten lopen voorkomt overbodige weerstand. Maar ook de optimale afstelling ten opzichte van elkaar voorkomt o.a. wrijving en bevordert exacte nuances en een probleemloos en gelijkmatig speel gevoel.
• Vorm van de Hamerkoppen: De vorm van de hamerkoppen bepalen grotendeels de klank die deze teweeg brengen. Een goede vorm en een optimaal raakvlak zijn de basis voor goede veerkracht die binnen de hamerkop kan ontstaan.
• Klavier: Het mechaniek wordt bediend door de toetsen. Als deze ongelijk liggen (hoogte) of spelen (weerstand of ongelijkmatige diepgang) wordt gelijkmatige aansturing van het mechaniek bemoeilijkt.
• Stemming: Natuurlijk klinkt een ontstemd instrument niet mooi. en wordt vaak ook als "hard en schel" omschreven.
• Klank vorming: Als alle voorgaande stappen zijn genomen kan er gewerkt worden aan het vervolmaken van de toon: het bewerken van de spanning in het vilt van de hamers, ook wel het "gaatjes prikken” genoemd. Maar ervaring leert dat wanneer alle voorgaande stappen optimaal zijn doorgevoerd, het gaatjes prikken soms helemaal niet meer hoeft.

Het instrument mooier maken.

Ja, als alle bovengenoemde werkzaamheden goed en volledig zijn doorgevoerd wordt het instrument nadien als mooier ervaren. Toch veranderen we niks en doen we niet meer dan het instrument weer in optimale staat terug brengen. Ook met het "gaatjes prikken” verrichten we geen wonderen maar wordt slechts de vaal geworden laag verwijderd waarna het instrument in al haar glorie weer kan stralen.

Beeldspraak

Om u een beeld te kunnen vormen van wat wij doen kunt u zich misschien een zilveren vaas voorstellen. Als u deze niet poetst wordt ze dof en verliest ze haar glans. Na het poetsen lijkt ze wel "als nieuw” maar in wezen is ze slechts weer in optimale staat teruggebracht.